Về mục tiêu và trọng tâm của việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới

24/04/2024

1. Mở đầu

 

Mọi cuộc cải cách, đổi mới để phát triển đất nước đều hướng đến việc đạt được những mục tiêu nhất định. Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền (NNPQ) xã hội chủ nghĩa (XHCN) Việt Nam, cùng với xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, xây dựng và phát huy dân chủ XHCN là một cuộc cải cách, đổi mới, một bộ phận cấu thành quan trọng của sự nghiệp đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo thực hiện. Xây dựng và hoàn thiện NNPQ XHCN Việt Nam là một quá trình phát triển liên tục để vươn tới những mục tiêu cao cả nhất định, gắn liền với mục tiêu của chủ nghĩa xã hội đang được xây dựng ở nước ta.

 

2. Mục tiêu của việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới

 

2.1. Cơ sở xác định mục tiêu

 

Mục tiêu của quá trình xây dựng và hoàn thiện NNPQ XHCN Việt Nam luôn luôn ở trong trạng thái tĩnh và trong trạng thái động.Việc lựa chọn và xác định mục tiêu của việc xây dựng và hoàn thiện NNPQ XHCN Việt Nam, một mặt, cần phải xuất phát và dựa vào nhận thức, hiểu biết về NNPQ XHCN Việt Nam, mặt khác, cần phải xuất phát và dựa vào nhận thức, hiểu biết chính về mục tiêu của NNPQ XHCN Việt Nam.

 

Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn hiện NNPQ XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới dựa vào: (i) Mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta đã được chỉ rõ trong Cương lĩnh xây dựng đất nước, mục tiêu của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030; (ii) Các quy định của Hiến pháp năm 2013; (iii) Các giá trị cốt lõi, nguyên tắc, đặc trưng, thành tố cơ bản của NNPQ XHCN Việt Nam; (iv) Các phương tiện, khả năng, tính hiện thực, tính đầy đủ, tính tương lai và toàn diện của nguồn lực để đạt được mục tiêu. Mục tiêu của tiếp tục xây dựng và hoàn thiện NNPQ XHCN Việt Nam tích hợp mục tiêu về chính trị và mục tiêu về pháp lý, được chia thành hai giai đoạn: từ nay đến năm 2030 và sau năm 2030 đến năm 2045, về cơ bản, mang tính định tính.

 

2.2. Mục tiêu tổng quát

 

Mục tiêu tổng quát của việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện NNPQ XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới là: (i) Hoàn thiện NNPQ XHCN Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; (ii) có hệ thống pháp luật hoàn thiện, được thực hiện nghiêm minh, nhất quán; (iii) thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ hiệu quả quyền con người, quyền công dân; (iv) quyền lực nhà nước là thống nhất, được phân công rành mạch, phối hợp chặt chẽ, kiểm soát hiệu quả; (v) nền hành chính, tư pháp chuyên nghiệp, pháp quyền, hiện đại; (vi) bộ máy nhà nước tinh gọn, trong sạch, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; (vii) đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực, thực sự chuyên nghiệp, liêm chính; (viii) quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả; (ix) đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh, bền vững, trở thành nước phát triển, có thu nhập cao theo định hướng XHCN vào năm 2045.

 

2.3. Mục tiêu cụ thể đến năm 2030

 

Cụ thể hóa mục tiêu tổng quát nêu trên, Nghị quyết số 27-NQ/TW xác định 05 mục tiêu cụ thể và được sắp xếp theo một trật tự logic nhất định, dựa vào các thành tố cơ bản của NNPQ XHCN Việt Nam gắn với mốc thời gian hoàn thành vào năm 2030.

 

Mục tiêu thứ nhất: Hoàn thiện cơ bản các cơ chế bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân, bảo đảm và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử của mọi chủ thể trong xã hội. Hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, nhân đạo, đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, kịp thời, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định, dễ tiếp cận, mở đường cho đổi mới sáng tạo, phát triển bền vững và cơ chế tổ chức thực hiện pháp luật nghiêm minh, nhất quán. Hoàn thiện cơ chế phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp, bảo đảm quyền lực nhà nước là thống nhất, được kiểm soát hiệu quả.

 

Mục tiêu thứ hai: Tiếp tục đổi mới tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội; bảo đảm Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, nâng cao hiệu quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Hiến pháp.

 

Mục tiêu thứ ba: Hoàn thành cơ bản việc xây dựng nền hành chính nhà nước phục vụ nhân dân, dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, trong sạch, vững mạnh, công khai, minh bạch; bảo đảm Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp, cơ quan chấp hành của Quốc hội; phân cấp, phân quyền hợp lý giữa Trung ương và địa phương; cơ bản hoàn thiện tổ chức bộ máy chính quyền địa phương.

 

Mục tiêu thứ tư: Hoàn thành cơ bản việc xây dựng nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân.

 

Mục tiêu thứ năm: Tổ chức bộ máy nhà nước cơ bản tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ phẩm chất, năng lực, chuyên nghiệp, liêm chính, chí công, vô tư.

 

3. Trọng tâm của việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới

 

Trọng tâm thứ nhất: Hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế tổ chức thực hiện pháp luật nghiêm minh, nhất quán; bảo đảm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật.

 

Trọng tâm thứ hai: Hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước, đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền, làm rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các tổ chức, cá nhân trong bộ máy nhà nước đi đôi với nâng cao năng lực thực thi; xây dựng tổ chức bộ máy nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

 

Trọng tâm thứ ba: Đẩy mạnh cải cách tư pháp, bảo đảm tính độc lập của tòa án theo thẩm quyền xét xử, thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.

 

4. Kết luận

 

Việc tiếp tục xây dựng, hoàn thiện NNPQ XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới đặt ra yêu cầu cấp thiết phải bám sát lý luận về NNPQ, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về Hiến pháp pháp luật, và quan điểm, đường lối của Đảng về xây dựng hoàn thiện NNPQ XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới, đặc biệt là các mục tiêu và nhiệm vụ, giải pháp về hoàn thiện hệ thống pháp luật trong Nghị quyết 27-NQ/TW. Trong đó, cần chú trọng các phẩm chất mang tính mục tiêu của mục tiêu tổng quát; năm mục tiêu cụ thể đến năm 2030; và ba trọng tâm mang tính chiến lược cần chú trọng thực hiện để tạo dựng ba trụ cột trong xây dựng và hoàn thiện NNPQ XHCN Việt Nam. Để thực hiện được điều này, đòi hỏi quyết tâm chính trị cao và nỗ lực của nhiều cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị.

 

 

(Toàn văn bài viết đã được đăng trên Tạp chí Thông tin Khoa học xã hội số 4/2024, trang 3-12).

 

 

 

 


Các tin đã đưa ngày: